Merkez Bankasýnýn reel efektif kur hesaplamasý birçok tutarsýzlýk içeriyor:
-Daha önce referans 2003 baþý alýnýyordu sonra 1994'e çekildi.TÜFE bazlý endekse göre 2003 baþý endeks 89.57.Cari açýk verdiðimiz 2002 yýlýný takiben paramýzýn %10.43 deðersiz kabul edilmesi tutarsýz.
-Keza sepet içinde yer alan geliþmekte olan ülkeler paketinde Azerbaycan, Cezayir, Irak, Ýran,Katar, Kazakistan,Mýsýr, Suudi Arabistan ve Ürdün gibi birçok ülke sabit kur uyguluyor,bunlara karþý da paramýz doðal olarak deðersiz gözüküyor.Aþaðý yukarý tüm ticaretimizi dolar ve euro ile yaptýðýmýz için hesaplamanýn (0.5usd+0.5 euro ) sepeti ile yapýlmasý daha makul gözüküyor.
-Merkez Bankasý hesaplama yaparken diðer ülkelerin iþgücü maliyetlerini dikkate alýyor ama verimlilik artýþý ile yabancý ülkelerin kazandýðý maliyet avantajýný dikkate almýyor.
Aþaðýdaki linkte de göreceðiniz gibi örneðin ABD'de son 10 yýlda iþgücü verimliliði %14.8 artarken,
https://tradingeconomics.com/united-states/productivity
Türkiye'de bu artýþ %0 civarýnda
https://tr.sputniknews.com/ekonomi/2...noloji-yerine/
Bu durumda gerçek "adil kur" paritesini bulmak için ,ülkeler arasý iþgücü verimlilik artýþ farký kadar parite hesabýnda düzeltme yapýlmasý,Türkiye özelinde rekabet açýsýndan güçlü olabilmesi için TL'nin devalüe edilmesi gerekiyor.
Bunun olmamasý için iþ yerlerinde teknoloji yatýrýmlarý ile verimliliði arttýrmak,iþgücü verimliliðini arttýrmak için kaliteli eðitim veerek donanýmlý iþgücü yetiþtirmek,serbest piyasa ekonomisi kurallarýný uygulayarak rekabet gücü düþük iyi yönetilmeyen verimsiz þirketleri düþük faizler ve teþviklerle ayakta tutmak yerine,bunlarýn piyasadan elenmesinin saðlanmasý ile piyasayý daha verimli çalýþan firmalarýn domine etmesi ve iþlerini geliþtirmek için alan yaratýlmasý yönünde bir makro ekonomi politikasý yürütülmesi gerekiyor.
-Döviz kurlarýnda satýn alma gücüne göre parite hesabý yaparak "adil kur" hesaplamasý yaparken ülkeler arasý reel enflasyon farklarýný alarak hesaplama yapýyoruz ama son yýllarda yayýnlanan enflasyon rakamlarý ile fiilen hissedilen enflasyon rakamlarý arasýndaki makas çok açýlmýþ durumda,verilerin güvenirliðini kaybetmiþ olmasý dolayýsýyla hesaplamada da sakatlanma yaratýyor.
-Bir ülkenin reel döviz denge kuru,ekonomisinin doðal büyüme hýzýnda(Türkiye için %5),cari açýk vermediði kurdur.Bu açýdan baktýðýmýz zaman 62.21 reel efektif döviz kuru, TL'nin sepete karþý %60.75 deðer kazanarak endeks 100 olursa bu kadar deðerlenmiþ TL ile býrakalým cari açýðýn sýfýr olmasý ,tarihin en büyük cari açýðýný yaþarýz,bu da merkez bankasýnýn hesabýnýn "mantýk dýþý olduðunu bize gösteriyor.
-Kiþisel düþüncem ve kendi yaptýðým ampirik hesaplamalar þu andaki döviz kurlarýndaki rakamlarýn denge kuruna "adil deðer"e çok yakýn olduðu ,TL'nin deðersiz olmadýðý ve bundan sonraki aylarda bölgeler arasý enflasyon farký kadar kur artýþlarýnýn TL'nin ticari iþlemlerde rekabet gücünün yeterli olacaðý þeklinde.
Ancak daha önceki yazýlarýmda ifade etmiþtim, "paranýn adil deðeri" hesaplanabilir ve farklý bir kavram, piyasada iþlem gördüðü deðer farklý bir kavram.Geliþmekte olan ülkelerin paralarý bazen "aþýrý deðerli" olabiliyor,ayný bizim 2003-2013 arasý IMF ve Avrupa Birliði üyelik müzakerelerinin baþlamasý, çift çapayla, on milyarlarca dolar doðrudan yatýrým ve porföy yatýrýmýnýn yaðmur gibi yaðmasýyla olduðu gibi,bazen de "aþýrý deðersiz" olabiliyor,þu andaki jeostratejik riskler,kýsa vadeye yýðýlan gsyih'ya oranla çok yüksek tutarda dýþ borçlar,pandemi ile birlikte zaten kötü olan makroekonomik göstergelerin iyice kötüleþmesi,merkez bankasýnýn net döviz rezervlerinin tarihi olarak en kötü seviyeye gelmesi,ülke kredi notumuzun tarihi olarak en düþük seviyeye düþmesi gibi.Bu nedenlerle þu anda döviz kurlarýnda "adil deðer" seviyelerine çok yakýn olsak da, adil deðerde olmasý yukarýda yazdýðým nedenler nedeniyle "deðersiz" veya "aþýrý deðersiz" seviyeleri görmesine ve geçici bir süre de olsa,þartlar iyileþinceye kadar , bir müddet o seviyelerde kalmasýna engel deðil.
simarmis yine bu shortcular..
ahahaha
bir cukurdan cikmak istiyorsan yapacagin ilk sey kazmaktan vazgecmektir..
Yer Ýmleri